Proljetno prebrojavanje divljači
07 Mart 2012
lovci LD"Jelen" Gradačac-predah posle prebrojavanja
PREBROJAVANJE DIVLJAČI
Brojanje divljači je obaveza korisnika lovišta, koju je prema dosadašnjim iskustvima
najbolje obaviti odmah po prestanku zime, odnosno u mjesecu martu.
Lovačke organizacije organizuju brojanje divljači u skladu sa Uputstvom o brojanju
divljači.
BROJANJE DIVLJAČI
(uputstvo)
Brojanje divljači, odnosno utvrđivanje brojnog stanja gajenih vrsta divljači je
preduslov za realnu ocjenu biološkog stanja divljači u lovištu, i osnova je za sva planiranja
zaštite, gajenja i korištenja divljači.
Korisnici lovišta - ( lovačka udruženja i sl.) su dužna da utvrde stanje
populacija divljači po vrstama i po strukturi ( polna, starosna i trofejna), odnosno izvrše
brojanje divljači pre izrade godišnjeg plana gazdovanja lovištem za lovnu godinu (period 1.
april tekuće godine do 31. marta naredne godine).
Brojanje divljači se obavlja u “proljeće” krajem februara i u martu, odnosno po
prestanku zime a pre kretanja vegetacije dok je vidljivost i preglednost terena dobra.
Prolećno brojanje služi utvrđivanju matičnog fonda (zapata) divljači, polne i starosne
strukture.
Pre pristupa brojanju divljači potrebno je izvršiti odgovarajuće pripreme, odnosno
izabrati odgovarajuće površine koje najbolje reprezentuju (predstavljaju ) cijelo lovište.
Treba izabrati najmanje tri različite površine : - sa najvećom “gustinom” divljači ;
- sa srednjom “gustinom” divljači ;
- sa najmanjom “gustinom” divljači ;
Brojanjem treba obuhvatiti što veću površinu lovišta, i veći broj različitih
reprezentativnih površina ( deset i više) radi dobijanja realne brojnosti divljači.
Ustanovljavanje brojnog stanja divljači se obavlja brojanjem na oglednim
(primjernim) površinama ( pruge, kvadrati ili krugovi), kojima se obuhvata najmanje 10 % površine staništa,
odnosno
lovno-produktivnih površina, totalnim brojanjem ili procenom, zavisno od pojedinih vrsta
divljači.
Brojno stanje zeca, fazana i poljske jarebice utvrđuje se brojanjem na primernim
površinama
- prugama, na sledeći način :Brojanje divljači
- Na lovno-produktivnoj površini - staništu pojedinih vrsta divljači utvrde se mesta za
postavljanje pruga, tako da se obuhvate delovi staništa sa najmanjom, srednjom i
najboljom “gustinom” pojedinih vrsta divljači ;
- [irina primerne površine - pruge, obično iznosi 200 m. uz mogućnost odstupanja u
vezi
sa uslovima terena do 100 m. naniže, odnosno do 300 m. naviše ;
- Dužina primerne površine - pruge, obično iznosi do 4.000. m. sa mogućim
odstupanjima
naniže, s tim da ne bude manja od 1.000. m. Ukupna površina primernih pruga u jednom
lovištu treba da obuhvati najmanje 10 % lovno-produktivne površine za pojedine
vrste divljači.
- Odabrane primerne površine se ucrtavaju u mapu lovišta razmere 1 : 50.000., a
zatim na
pogodan način, obilježavaju na terenu, najmanje tri dana pred brojanje.
Ako su primerne površine celishodno odabrane, onda imaju stalni karakter ;
- Brojači se raspoređuju duž početne linije primerne pruge na rastojanju 20-30 m.
jedan
od drugog. Zatim se ravnomjerno kreću i broje - bilježe svu divljač koja se podigne sa
njihove desne strane (ili sa leve strane zavisno od dogovora pre početka brojanja), te
o zabeleženoj divljači obave-
štavaju svoje susede sa desne ( ili leve ) strane da bi se izbeglo duplo brojanje ;
- Ako na lovno-produktivnoj, a time i na primernoj površini, normalno egzistira više
vrsta
divljači ( na primer zec, fazan, poljska jarebica i druge vrste), mogu se brojati
istovremeno ;
- Ako je divljač rasprostranjena po celom lovištu, pa i uz različite gustine populacije,
onda se
površina lovišta poistovećuje sa lovno-produktivnom površinom za pojedine vrste divljači ;
- Divljač se broji na svim "primernim" površinama istovremeno, a po potrebi i u
saradnji sa
susednim lovištima ;
- Svaki brojač unosi podatke u niže navedeni obrazac :
Lovište : Korisnik lovišta :
BROJANJE DIVLJAČI
“Primerna” površina br. ________; Dužina ________ m.
Mesti zvano : [irina ________ m.
(Poluprečnik ________ m.)
Redni broj Utvrđeno brojno stanje
brojača Zec Fazan P.Jarebica Druge vrste divljači
1.
2.
3.
itd.
Svega :
2Brojanje divljači
Primedba (lična zapažanja lovca-brojača) :
Od svih gore navedenih obrazaca za brojanje divljači sastavlja se Zapisnik.
Zapisnik sadrži sledeće :
1. Nazive lokaliteta ;
2. Površine obuhvaćene brojanjem ;
3. Vrste divljači - izbrojano jedinki ;
4. Datum, Početak i kraj (satnica) brojanja,
5. Broj lovaca-brojača,
6. Metod brojanja koji je primenjen,
7. Vremenski uslovi (kratak opis) brojanja i
8. Potpis odgovornog lica.
Brojno stanje divljači na ukupnoj lovno-produktivnoj površini u lovištu se dobija
sabiranjem brojnog stanja divljači izbrojane na primernim površinama, deobom tog broja
sa sabranom ukupnom površinom "primernih površina brojanja" i množenjem sa ukupnom
lovno-produktivnom površinom lovišta za odnosnu vrstu.
Na primer :
U lovištu površine 5.000 ha , lovno-produktivna površina za zeca je 4.000 ha.
Brojanje smo izvršili na tri "primerne površine" 100 ha + 100 ha + 200 ha.
Na prvoj površini smo izbrojali 22, drugoj 19 i trećoj 7 zečeva.
Ukupno brojno stanje je : _22 + 19 + 7_ = _48_ = 0,12 x 4000 ha = 480
zečeva
100 + 100 + 200 400
U ravničarskim lovištima, najrasprostranjeniji način brojanja zeca i poljske jarebice,
u isto
vreme na primernim površinama je “prigon” (prilog skica).
• • • - Pogoniči ; z
- Zborno mesto
- Brojači ; L1 ; L2 ; L3 ; L4 - “linije“ u startu
Skica 1. Početni raspored pogoniča i brojača
prilikom brojanja zečeva na primernoj
3Brojanje divljači
površini prigonom.
• • • - Pogoniči ;
z
- Zborno mesto
- Brojači ; ® - Rukovodilac brojanja
Skica 2. Početni raspred pogoniča i brojača za
brojanje zečeva na kružnoj primjernoj
površini
Sa zbornog mesta (Z) prvo odlaze brojači i postavljaju se na liniju brojanja (L 4) na
rastojanju od 100 - 150 m., tako da vide jedan drugog. Do linije brojanja oni ne idu kroz
površinu na
kojoj će se brojati i raspoređuju se bez galame. Nakon toga, raspoređuju se pogoniči na
liniji pogona (L 1), na rastojanju 20 - 30 m.. Sa strane /"flanke"/ raspoređuju se po 3-4
lovca, među kojima je
rukovodilac brojanja (R).
Pogon se lagano kreće i podiže zečeve i poljske jarebice.
Divljač broje i pogoniči i brojači, i to samo svoje leve ili desne strane, već prema
dogovoru.
Broje se samo zečevi i poljske jarebice koji izlaze sa primerne površine.
Na kraju brojanja na jednoj površini, kad pogoniči dođu na liniju brojanja,
rukovodilac brojanja upisuje iskaze svakog brojača i pogoniča o izbrojanim zečevima i
poljskim jarebicama.
U lovištima gde se izvodi kružni lov na sitnu divljač, primerna površina može biti
oblika kruga. Broji se divljač koja izađe iz kruga (prikazano na skici u prilogu ).
Linijsko brojanje, "metoda transekta", "sitne" divljači može se obavljati na dužim, ali
užim prugama, koje mogu da presecaju staništa sa različitim gustinama populacija divljači.
Za ovu vrstu brojanja dovoljna su tri lovca i jedan dobro obučen pas ptičar.
Srednji brojač, koji unosi i podatke u obrazac za brojanje, kreće se po unapred
utvrđenom pravcu - vizuri, koja se unosi u mapu lovišta razmere 1 : 50.000. i obeležava
se na terenu tri dana
ranije. Njegova dva pomoćnika se kreću paralelno sa njim na rastojanju 50 m. levo i
desno, ograni-
čavajući tako prostor koji se broji .
Broji se sva divljač koja se podigne ispred psa u ograničenoj širini brojanja.
Ukupna širina pruge iznosi najviše do 100. m, što zavisi od preglednosti terena.
Prugama, ili prugom obuhvata se najmanje 10 %. ukupne lovnoproduktivne površine. Ovaj
4Brojanje divljači
način je primenjiv kada su u pitanju veće i jednoobrazne lovno-produktivne površine,
odnosno veće površine lovišta.
Brojanje treba obavljati istovremeno na svim prugama u lovištu, ako ih je više.
Utvrđivanje brojnog stanja srna vrši se istovremenim brojanjem na celoj površini u
ravničarskim lovištima.
Vreme kada će se započeti sa brojanjem zavisi u prvom redu od klimatskih prilika, a
najbolji
period je krajem marta i početkom aprila.
Za ovakav način brojanja, lovci koji učestvuju moraju biti dobri poznavaoci ove
divljači i svaki lovac mora biti snabdeven sa kvalitetnim dogledom.
Lovište treba podeliti na nekoliko delova ( svaki deo treba da ima 500. - 1.000. ha).
Ovim načinom brojanja utvrđujemo koliko ima muških i ženskih grla,muške i ženske
lanadi i posebno srna i srndaća po starosnim kategorijama (mladi, srednjedobni i zreli).
Za lovišta gde zbog konfiguracije terena i stanišnih uslova (veći deo lovišta pod
višegodišnjim
rastinjem) nije moguće primeniti istovremeno brojanje na celoj površini lovišta primenjuje
se metod
brojanja na mestima stalnog, odnosno povremenog okupljanja divljači ( hranilišta, solišta,
pojilišta, ispasišta, krmne površine i dr. ), najbolje sa visokih čeka. Određuje se odnos
polova i starosna struktura. Na osnovu broja mladih određuje se stvarni prirast populacije. Pri brojanju je
potrebna
saradnja svih lovnih revira (sekcija) u jednom lovištu, odnosno istovremeno brojanje u
svim revirima (sekcijama). Utvrđenom brojnom stanju se shodno stečenoj i proverenoj
praksi, dodaje 10 do 30 %.
Brojanje se može obaviti i na oglednim tablama, brojanjem tragova po svežem
snegu, uz pre-thodno kontrolno brojanje ulaznih i izlaznih tragova. Divljač se s ogledne
površine isteruje pogonom.
Ovaj način je posebno pogodan u uređenim lovištima, gde postoje lovno-šumske
proseke. Pošto se radi o totalnom brojanju, uz učešće dovoljnog broja brojača, brojanjem
se obuhvataju,istovremeno,
sva boravišta srneće divljači.
Jelen-običan se broji na sličan način kao što je napred navedeno.
Brojno stanje divljih svinja, se ocenjuje osmatranjem i praćenjem krda. Ukoliko se
obavlja prihranjivanje, divlja svinje treba brojati sa visokih čeka, u blizini površina na
kojima se iznosi hrana. Brojno stanje se procenjuje i praćenjem tragova po svežem snegu.
Utvrđivanje brojnog stanja pojedinih krda se obavlja i prigonom, potpunim opkoljavanjem
unapred odabranih površina, i totalnim brojanjem divljači. Utvrđuje se broj muških i ženskih
grla (odnos polova) i starosna struktura.
Brojno stanje ostalih vrsta divljači utvrđuje se uz brojanje gore navedenih vrsta
divljači, odnosno procenom u zavisnosti od vrste divljači.
Procenu vrše lovni radnici koji poznaju biologiju, ekologiju i etologiju pojedinih vrsta,
a dobro poznaju lovište. Kod ove procene bitno je poznavanje staništa, odnosa pojedinih
vrsta prema drugim vrstama, način njihovog ponašanja u određenim okolnostima ( način
ishrane, reprodukcioni ciklus,
gnežđenje, okupljanje u jatu, dnevne i sezonske migracije i drugi slični karakteristični
elementi).
Utvrđivanje brojnog stanja migratornih vrsta ptica može se vršiti na osnovu brojanja
specijalizovanih organizacija i institucija.
U ograđenim lovištima i uzgajalištima divljači brojanje se vrši istovremeno na celoj
površini.
5Brojanje divljači
Pored gore navedenih metoda brojanja ( ustanovljavanja brojnog stanja) divljači,
postoje razne modifikacije u zavisnosti od konfiguracije lovišta, klimatskih i vremenskih
prilika.
Veoma je važno da se posebno prikaže prisustvo ( stalno ili povremeno ) retkih i
zaštićenih vrsta divljači.
ZAKLJUČAK
Obaveza svakog korisnika lovišta je da ustanovi brojnost svih vrsta divljih životinja
koje stalno ili povremeno naseljavaju prostor lovišta.
Za gajene vrste divljači najvažnije je ustanoviti prolećno brojno stanje koje je osnov
za izradu godišnje dinamike razvoja populacija.
Takođe je veoma važno i pratiti brojnost (prirast, migracije, uginuća i sl.) tokom
godine.
Za ostale vrste divljih životinja ( trajno zaštićene, lovostajem zaštićene i nezaštićene
vrste u skladu sa ZOL) vrši se procena brojnosti.
Za praćenje brojnosti neophodno je uraditi sledeće :
1. Lovište izdeliti na manje površine 1.000,0 ha ;
2. Zadužiti po jednog lovočuvara (ili iskusnog lovca) po definisanoj površini ;
3. Pomoćni lovočuvar redovno i svakodnevno (u skladu sa mogućnostima) obilazi
lovište i podnosi nedeljni izveštaj upravniku lovišta o registrovanoj brojnosti po
vrstama ;
4. Upravnik lovišta sastavlja mesečni izveštaj sa registrovanim vrstama i
njihovom procenom brojnosti u tom periodu ;
5. Svi koji podnose izveštaje, svojim potpisom garantuju da su krivično i
materijalno odgovorni za podatke u izveštaju. Za vrste koje se uoče u lovištu
i za koje nisu u mogućnosti da determinišu daje se njihov opis.
Na ovaj način se dobija vremenski i teritorijalno definisana brojnost divljih živbotinja.
Prolećno brojanje divljači ujedno tada služi i kao tzv. "kontrolni metod"
